Рейтинг:   / 1

ПлохоОтлично 

Татарстан Республикасы
Биектау муниципаль районы
Айбаш гомуми урта белем бирү мәктәбе


10 сыйныф
Тема: “Генетик мәсьәләләр чишү”

Төзеде: II квалификацион категорияле биология
укытучысы Зиннатуллина Ә.И.



Апрель, 2012 ел

Тема: Практик дәрес “Генетик мәсьләләр чишү”.
Максат: Генетиканың төп законнарын искә төшерү, бу законнар турындагы белемнәрне ныгыту; генетикадан мәсьәләләр чишкәндә алган белемнәрне куллана белү күнекмәләрен үстерү; укучыларның генетика буенча белемнәрен гомумиләштерү һәм тормышта куллана белү күнекмәләре булдыру; укчыларда генетика фәненә кызыксыну уяту.
Дәрес тибы: ныгыту.
Дәрес формасы: әңгәмә, мөстәкыйль эш.
Материал: дәрелек- Д.К. Беляев һәм башкалар “Гомуми биология 10 класс”, Р.К.Зәкиев “Генетикадан мәсьәләләр һәм аларны чишү алымнары”
Җиһазлау: проектор, компьютер, презентация, биремле карточкалар, тест, Г.Мендель портреты.

ДӘРЕС БАРЫШЫ:
1. ОЕШТЫРУ МОМЕНТЫ. Исәнләшү, дәрес темасын һәм максатын җиткерү. Дәресебезнең темасы – генетик мәсьәләләр чишү. ( 1 СЛАЙД) Генетик мәсьәләләр чишү барышында сезнең әлеге тема буенча алган белемнәрне ни дәрәҗәдә үзләштерүегез ачыкланачак. Генетика – гомуми биология курсының иң катлаулы, шул ук вакытта иң кызыклы темаларыннан берсе. Шуңа да игътибарлы һәм актив булыгыз, үз көчегезне сынап карагыз.
2. Укучыларның терәк белемнәрен актуальләштерү.
Үтелгән темаларны искә төшерү. Сораулар:
1. Нинди фәнне генетика дип атыйлар? (Нәселдәнлек закончалыкларын)
2. Генетикага кем нигез салган? (Атаклы чех галиме Грегор Мендель) (2 слайд)
3. Нәрсә ул нәселдәнлек? (барлык тере организмнарның үзләренең үзлекләрен һәм билгеләрен нәселдән-нәселгә бирү үзлеге) (3 слайд)
4. Нәрсә ул үзгәрүчәнлек? ( барлык тере организмнарның индивидуаль үсеш процессында яңа билгеләр булдыру үзлеге)
5. Ата һәм ана җенесләр нинди символлар белән билгеләнә?
6. Ата-ана формаларын һәм гибрид нәселдәнлекне язу схемасында ничек күрсәтәләр?
(4 слайд)
Гентик терминнар язылган. Укучылар бу төшенчәләрнең нәрсә икәнен аңлаталар. (ген,генотип, фенотип, гомозигота, гетерозигота, гомологик хромосомалар, аллель геннар,доминант билге, рецессив билге, нәселдәнлек)
Ген – ДНК молекуласының бер өлеше.
Генотип – организмдагы геннар җыелмасы.
Фенотип – организмдагы билгеләр җыелмасы.
Гомозигота – таркалыш бирмәүче затлар.
Гетерозигота - таркалыш бирүче затлар.
Гомологик хромосомалар – төзелешләре бертөрле булган парлы хромосомалар.
Аллель геннар- бер генның төрле формалары яки бер билге үсешенә җаваплы геннар.
Доминант билге – өстенлек итүче билгеләр.
Рецессив билге – беренче буында ачылмаган билгеләр.
Нәселдәнлек – тере организмнарның билге һәм үзлекләрен нәселдән-нәселгә күчерүе.
Схемаларда кушылдыру төрләрен белергә (АА х аа; Вв х Вв; Аа х аа; АаВв х ААвв)
Аутосомалар – ата да, ана да бертөрле булган хромосомалар.
Җенес хромосомалары – ике затта да төрле, җенес өчен җаваплы хромосомалар. Ана затта җенес хромосомалары бертөрле, гомогамета (ХХ) Ата затта җенес хромосомалары төрле, гетерогамета (ХУ)
Димәк, күкәй күзәнәкләрнең барысы да хромосомалар җыелмасы буенча бертөрле (берәр аутосомалар җыелмасы һәм бер Х хромосома. Ә сперматозоидларның аутосомалары бертөрле булса да яртысы Х хромосомалы, ә яртысы У хромосомалы.) Кеше кариотибы. Кариотип һәрбер төргә хас хромосомалар җыелмасы (кеше кариотибында 46 хромосома).
Билгеләрнең җенескә тоташып күчүе әнидән кыз һәм улга тапшырыла, ә әтидән бары тик кыз балага гына бирелә.
3. Фикерләү эшчәнлеген активлаштыру. ( 5 слайд )
Мәсьләләр чишү: Ген черной окраски тела крупного рогатого скота доминиру¬ет над геном красной окраски. Какое потомство можно ожидать от скрещивания: а) двух гетерозиготных особей? б) красного быка и гибридной коровы?
У томатов красная окраска плодов доминирует над жел¬той, а нормальный рост растения — над карликовым. Какие растения получатся от скрещивания красноплодного карликового растения томата с неизвестным генотипом и гомозиготного желтоплодного растения с нормальным ростом?

Г.Мендельнең законнарын искә төшерү. (6 слайд )
Тест (7 слайд)
1) Особь, имеющая генотип ааВв, может образовывать
гаметы
а) аа, Вв в) аВ, ав б) Ав, аВ г) Ав, вв
2) Сколько аутосом содержится в яйцеклетке шимпанзе, если в гаплоидном наборе у нее 24 хромосомы?
а) 23 в) 48 б) 24 г) 46
3) Сколько типов гамет образуется у особи с генотипом АаВв?
а) один в) три б) два г) четыре
4) Аллельные гены — это гены, которые
а) расположены в негомологичных хромосомах
б) расположены в одинаковых участках гомологичных хромосом
в) расположены в разных участках гомологичных хромосом
г) расположены в одной хромосоме
5) При скрещивании между собой гетерозиготных черных собак появились щенки: шесть с черной окраской и два с коричневой. Этот случай иллюстрирует
а) закон независимого наследования б) закон расщепления
в) закон единообразия гибридов первого поколения г) принцип чистоты гамет
6) При дигибридном скрещивании во втором поколении гибридов наблюдается расщепление по фенотипу
а) 3 : 1 в) 9 : 3 : 3 : 1 б) 1:2:1 г) 1 : 1
7) У человека дальтонизм наследуется как рецессивный признак, сцепленный с Х-хромосомой. Вероятность рождения девочки, страдающей от дальтонизма, в браке между здоровой женщиной и мужчиной-дальтоником, составляет
а) 25% в) 75% б) 50% г) 0%
Ответы
Вариант II: 1) в. 2) а. 3) г. 4) б. 5) б. 6) в. 7) г.
Тест дөреслеген үзтикшерү. 7 дөрес-5 балл, 2 хата -4, 3 хата-3 балл.


Мәсьләләр чишү:
Полидактилия (многопалость) и отсутствие малых коренных зубов передаются как доминантные признаки. Гены этих призна¬ков находятся в разных парах хромосом. Какова вероятность рож¬дения детей без аномалий в семье, где оба родителя страдают обеими болезнями и гетерозиготны по этим парам генов?


От родителей, имевших по фенотипу нормальное цветовое зрение, родилось несколько детей с нормальным зрением и один мальчик дальтоник. Чем это объяснить? Каковы генотипы родите¬лей и детей?



Эш дәфтәрендә бирем № 12 эшләү. (8 слайд )
“ Кем җитезрәк?” мәсьәләләр.

4. Белемнәрне ныгыту өчен тест бирелә
1. Мендель законы буенча беренче буын гибридлары бер төрле була. Бу билге ничек атала?
а) моногибрид б) рецессив в) фенотип г) доминант
2. Өйрәнелә торган бер генә билге буенча аерылып торган ата-ана затларны кушылдыру ничек атала?
 а) моногибрид б) дигибрид в) гомизагота г) гетирозигота
3. Икенче буында билгеләр таркалышын бирмәгән затлар ничек атала?
а) гамета б) фенотип в) гомозигота г) гетерозигота
4. Организмның тышкы күренешеннән башлап, күзәнәкләре, органнары төзелеше һәм
функциясе үзенчәлекләренә кадәр булган барлык билгеләр җыелмасы ничек атала?
 а) генотип б) фенотип в) рецессив г) доминант
5. Дигибрид кушылдыру вакытында F2 нең таркалуы ничек була
а) 9:3:3:1 6)1:2:1 в) 3:1 г) 1:1:1:1
6. Гомологик хромосомаларда урнашкан парлы геннар ничек атала?
 а) аллельгеннар б) доминант геннар в) рецессев геннар г) тоташулы геннар
7. Кызыл һәм сары җимешле томатларны кушылдырганда (сары төс-рецессив, кызыл төс- доминант)
бер өлеше кызыл, бер өлеше сары томатлар барлыкка килгән. Ата һәм ана үсемлекләрнең генотиплары
нинди булган?
 а) АА һәм аа б) АА һәмАа в) Аа һәм Аа г) Аа һәм аа
Тестның дөреслеген үзтикшерү. 1- 2 хата -4, 3 хата- 3, хата булмаса -5 балл

Тест : Вариант № 1
1. Как называется организм, имеющий генотип АА?
1) гомозигота по доминантному признаку
2) гомозигота по рецессивному признаку
3) гетерозигота
4) гемизигота
2. В генетике при записи скрещивания символом «F1» принято обозна¬чать... :
1) гибридов первого поколения
2) поколение родителей
3) доминантный аллель
4) мужской пол
3. Сколько типов гамет образует зигота Аа?
1) 1 2) 2 3) 4 4) 8
4. Доминантным признаком является(-ются)...
1) карие глаза 2) прямые волосы
3) рыжие волосы 4) нормальный рост
5. Метод генетики, основанный на изучении наследования какого-либо признака у человека в ряде поколений, называется...
1) гибридологическим 2) популяционным
3) близнецовым 4) генеалогическим
Вариант №2
1. Как называется организм, имеющий генотип аа?
1) гомозигота по доминантному признаку
2) гомозигота по рецессивному признаку
3) гетерозигота
4) гемизигота
2. Сколько типов гамет образует зигота АА?
1) 1 2) 2 3) 4 4) 8
3. Сколько типов гамет образует зигота АаВв?
1) 1 2) 2 3) 4 4) 8
4. Совокупность всех генов организма называется...
1) геномом 2) генофондом
3) геноцидом 4) генотипом
5. Метод генетики, основанный на скрещивании организмов, отличающих¬ся друг от друга по одному или нескольким признакам, называется...
1) гибридологическим 2)популяционным
3) близнецовым 4) генеалогическим
Вариант № 3
1. Как называется совокупность всех внешних и внутренних признаков. организма?
1) генотип 2) геном 3) фенотип 4) код ДНК
2. Как называют парные гены, расположенные в одних и тех же локусах гомологичных хромосом?
1)аллельными 2) сцепленными
3) гаплоидными 4) диплоидными
3. Как называется признак, который НЕ проявляется у гибридов?
1) мутация 2) промежуточный
3) доминантный 4) рецессивный
4. Какой генотип имеет гетерозиготный организм?
1) АА 2) аа 3) Аа 4) ВВ
5. Какое количество типов гамет образует особь с генотипом АаВв?
1) 1 2) 4 " 3) 6 4) 8
Вариант № 4
1. Как называется совокупность всех генов, полученных организмом от родителей?
1) генотип 2) код ДНК 3) фенотип 4) геном
2. Как называют признак, который всегда проявляется у гибридов?
1) промежуточный 2) доминантный
, 3) рецессивный 4) мутантный
3. У человека карий цвет глаз (А) доминирует. Каков генотип кареглазого гетерозиготного человека?
1) АА 2) Аа 3) ВЬ 4) аа
4. Какой генотип будет у потомков при скрещивании особей с генотипами АА х аа?
1) АА 2) Аа 3) аа 4) аА



5. Өй эше: Эш дәфтәрендә бирем № 18,19; кодоминантлык, полимерия, эпистаз төшенчәләрен белергә.

6. Йомгаклау. Бүгенге көндә кешелек Җир шарындагы тереклек белән акыл ярдәмендә идарә итү проблемасын үз алдына куя икән, моңа ирешүнең бердәнбер юлы – нәселдәнлек һәм үзгәрүчәнлек закончалыкларын тирәнтен өйрәнеп, аларны дөрес куллану юлы гына бар. Генетиканың проблемалары бик катлаулы һәм бурычлары изге.

• < Назад
• Вперёд >